Каспийдің эндемикасын сақтау бойынша ауқымды ғылыми-практикалық жұмыс аясында Орталық Азия экологиялық зерттеулер институты (CAIER) The Marine Mammal Center (Теңіз сүтқоректілері орталығы, АҚШ) мамандарымен онлайн кездесу өткізді.
Жеке американдық ұйым, сондай-ақ Каспий итбалығын зерттеу және оңалту қазақстандық орталығы — жараланған, ауру немесе тастанды теңіз сүтқоректілерін құтқарумен, оңалтумен және оларды босатумен айналысады. The Marine Mammal Center 1975 жылы құрылғаннан бері 1300 еріктінің көмегі арқасында 24 мыңнан астам теңіз жануарларын құтқара алды.
CAIER ұйымдастырған кездесулерге The Marine Mammal Center орталығының жетекші ғалымдары қатысты: Кара Филд (Cara Field) медициналық директор, Падрайг Дуиньян (Padraig Duignan) патологиялық зерттеулер директоры, Сара Паттисон (Сара Паттисон) клиникалық операциялар бойынша директор, Тери Уилсон (Тери Уилсон) далалық операциялар бойынша директор, Доминик Травис (Dominic Travis) экологиялық және биологиялық қауіпсіздік бағдарламасының жетекші маманы, Софи Вориски (Софи Уориски) Гавайилық монах-итбалықтарын сақтау жөніндегі ветеринары, Джефф Бом (Джефф Бохм) сыртқы байланыстар жөніндегі бас маман.
Кездесу барысында Каспий итбалығын зерттеу және оңалту орталығының бас ғылыми қызметкері Алтынай Қайдарова, т.ғ.д., эколог, Каспий эндемикасын құтқару бойынша CAIER негізін қалаушы Әсел Тасмағамбетова ұйымдастырған көпжылдық ғылыми-практикалық жұмысы туралы айтып берді.
Баяндамада Каспийдегі алаңдатарлық экологиялық жағдайды зерттеу бойынша CAIER 7-халықаралық экспедициясы шеңберінде жүргізілген бірегей ғылыми зерттеулер туралы деректер ұсынылды. Атап айтқанда, Каспий итбалығының сүт сынамалары алғаш рет іріктеліп алынды, стресс гормонының деңгейіне, иммундық реакцияға, интоксикация деңгейін зерттеу мақсатында биоматериалдар жиналды.
Ветеринарлық емдеуден өткен итбалықтарға ғалымдар электронды бақылау сезбектерін (датчик) орнатты.
Каспий итбалығын зерттеу және оңалту орталығы Каспий итбалығын сақтауға бағытталған зерттеулер саласындағы жаңа әзірлемелерді ұсынады. Қазіргі уақытта Орталық Каспий итбалықтарын бақылау үшін сенсорлардың жаңа жеңіл және икемді технологияларын белсенді түрде әзірлеу үстінде. Бұл сенсорлар итбалықтардың жағдайы және олардың тіршілік ету ортасы туралы құнды ақпарат береді, бұл бірегей түрді сақтаудың кілті болуы мүмкін.
Екі тарап жануарларға жауап беру, диагностика және күтім жасау бойынша тәжірибе алмасу туралы келісімге келді. Калифорниядағы теңіз сүтқоректілері орталығы қолданыстағы хаттамалар бойынша ең жақсы тәжірибелерімен бөлісетін болады. Біздің орталықтың мүшелері бұл тәжірибелерді онлайн түрде зерттейді және жақын арада Калифорнияға оқу мақсатымен бару жоспарда бар.
Бұл жаңа сенсорлар Калифорниядағы теңіз сүтқоректілерінің орталығында да сыналады, бұл — олардың әртүрлі жағдайларда және теңіз сүтқоректілерінің әртүрлі түрлерінде тиімділігі мен сенімділігін қосымша тексеруді қамтамасыз етеді.
Естеріңізге сала кетейік, CAIER эколог Әсел Тасмағамбетованың басшылығымен 2015 жылдан бастап Каспий итбалығы популяциясының азаюын зерттеумен айналысады. Осы уақыт ішінде 7 халықаралық экспедиция өткізілді, олардың деректері 2020 жылы Каспийдің эндемикасын Қазақстанның Қызыл кітабына енгізуге себеп болды.
2019 жылы CAIER базасында Каспий итбалығын зерттеу және оңалту орталығы құрылды. CAIER ғалымдарының бастамасымен Каспий эндемиктерін емдеудің 63 хаттамасын әзірледі.
4 жыл ішінде Орталық Қызыл кітапқа енген 40-тан астам жануарларды құтқара алды.
2022 жылы CAIER базасында Ғылыми кеңес құрылды, оның құрамына теңіз биоалуантүрлілігі саласындағы жетекші әлемдік ғалымдар кірді, олар Каспий итбалығының қысқару себептерін зерттеу бойынша іргелі ғылыми жұмыс жүргізу үстінде.
Жеке американдық ұйым, сондай-ақ Каспий итбалығын зерттеу және оңалту қазақстандық орталығы — жараланған, ауру немесе тастанды теңіз сүтқоректілерін құтқарумен, оңалтумен және оларды босатумен айналысады. The Marine Mammal Center 1975 жылы құрылғаннан бері 1300 еріктінің көмегі арқасында 24 мыңнан астам теңіз жануарларын құтқара алды.
CAIER ұйымдастырған кездесулерге The Marine Mammal Center орталығының жетекші ғалымдары қатысты: Кара Филд (Cara Field) медициналық директор, Падрайг Дуиньян (Padraig Duignan) патологиялық зерттеулер директоры, Сара Паттисон (Сара Паттисон) клиникалық операциялар бойынша директор, Тери Уилсон (Тери Уилсон) далалық операциялар бойынша директор, Доминик Травис (Dominic Travis) экологиялық және биологиялық қауіпсіздік бағдарламасының жетекші маманы, Софи Вориски (Софи Уориски) Гавайилық монах-итбалықтарын сақтау жөніндегі ветеринары, Джефф Бом (Джефф Бохм) сыртқы байланыстар жөніндегі бас маман.
Кездесу барысында Каспий итбалығын зерттеу және оңалту орталығының бас ғылыми қызметкері Алтынай Қайдарова, т.ғ.д., эколог, Каспий эндемикасын құтқару бойынша CAIER негізін қалаушы Әсел Тасмағамбетова ұйымдастырған көпжылдық ғылыми-практикалық жұмысы туралы айтып берді.
Баяндамада Каспийдегі алаңдатарлық экологиялық жағдайды зерттеу бойынша CAIER 7-халықаралық экспедициясы шеңберінде жүргізілген бірегей ғылыми зерттеулер туралы деректер ұсынылды. Атап айтқанда, Каспий итбалығының сүт сынамалары алғаш рет іріктеліп алынды, стресс гормонының деңгейіне, иммундық реакцияға, интоксикация деңгейін зерттеу мақсатында биоматериалдар жиналды.
Ветеринарлық емдеуден өткен итбалықтарға ғалымдар электронды бақылау сезбектерін (датчик) орнатты.
Каспий итбалығын зерттеу және оңалту орталығы Каспий итбалығын сақтауға бағытталған зерттеулер саласындағы жаңа әзірлемелерді ұсынады. Қазіргі уақытта Орталық Каспий итбалықтарын бақылау үшін сенсорлардың жаңа жеңіл және икемді технологияларын белсенді түрде әзірлеу үстінде. Бұл сенсорлар итбалықтардың жағдайы және олардың тіршілік ету ортасы туралы құнды ақпарат береді, бұл бірегей түрді сақтаудың кілті болуы мүмкін.
Екі тарап жануарларға жауап беру, диагностика және күтім жасау бойынша тәжірибе алмасу туралы келісімге келді. Калифорниядағы теңіз сүтқоректілері орталығы қолданыстағы хаттамалар бойынша ең жақсы тәжірибелерімен бөлісетін болады. Біздің орталықтың мүшелері бұл тәжірибелерді онлайн түрде зерттейді және жақын арада Калифорнияға оқу мақсатымен бару жоспарда бар.
Бұл жаңа сенсорлар Калифорниядағы теңіз сүтқоректілерінің орталығында да сыналады, бұл — олардың әртүрлі жағдайларда және теңіз сүтқоректілерінің әртүрлі түрлерінде тиімділігі мен сенімділігін қосымша тексеруді қамтамасыз етеді.
Естеріңізге сала кетейік, CAIER эколог Әсел Тасмағамбетованың басшылығымен 2015 жылдан бастап Каспий итбалығы популяциясының азаюын зерттеумен айналысады. Осы уақыт ішінде 7 халықаралық экспедиция өткізілді, олардың деректері 2020 жылы Каспийдің эндемикасын Қазақстанның Қызыл кітабына енгізуге себеп болды.
2019 жылы CAIER базасында Каспий итбалығын зерттеу және оңалту орталығы құрылды. CAIER ғалымдарының бастамасымен Каспий эндемиктерін емдеудің 63 хаттамасын әзірледі.
4 жыл ішінде Орталық Қызыл кітапқа енген 40-тан астам жануарларды құтқара алды.
2022 жылы CAIER базасында Ғылыми кеңес құрылды, оның құрамына теңіз биоалуантүрлілігі саласындағы жетекші әлемдік ғалымдар кірді, олар Каспий итбалығының қысқару себептерін зерттеу бойынша іргелі ғылыми жұмыс жүргізу үстінде.