CAIER

Қазақстандағы Каспий итбалығын зерттеу үшін әлемге әйгілі ғалымдар жиналды

Әсел Тасмағамбетованың жетекшілігімен Орталық Азия экологиялық зерттеулер институты (CAIER) Каспийдің ауыр экологиялық жағдайын зерттеуді ұйымдастырды.

Каспийдегі зерттеу жұмыстарына қатысу үшін Қазақстанда алғаш рет теңіз биоалуантүрлілігі саласындағы атақты ғалымдар, Калифорния университетінің Экология және эволюциялық биология профессоры Даниэль Коста, норвегиялық биоэкономикалық зерттеулер институтының профессоры Томми Найман, сондай-ақ Ұлыбритания, Қазақстан, АҚШ, Сауд Арабиясы және Франция ғалымдары жиналды.

Зерттеу жұмыстары кезінде бірқатар бірегей талдаулар жүргізілді. Алғаш рет ғалымдар генетикалық талдауларды одан әрі жүргізу үшін құрып кету қаупі төнген түрдегі емізетін аналықтардың сүт үлгілерін ала алды. Анықталған ауру жануарларға ветеринариялық көмек көрсетілді, стресс гормонының деңгейіне, иммундық реакцияға, интоксикация деңгейіне зерттеу үшін биоматериалдар жиналды.

Ветеринарлық емдеуден өткен итбалықтарға ғалымдар электронды бақылау датчиктерін орнатты. Құрылғылар жануарлардың нақты орналасуын, сүңгу тереңдігін анықтайды және итбалық мұзда немесе суда екенін анықтайды.

Биоматериалдар мен қоршаған орта объектілерінің барлық үлгілері мен датчиктерден алынған ақпарат CAIER зертханасында әрі қарай зерттеу үшін беріледі.

Каспийде микропластик пен басқа да органикалық суды ластаушы заттардың құрамын анықтау үшін мұз қабатының үлгілері де таңдалды.

"Институт 10 жылдан астам уақыт бойы елдің экологиялық қауіпсіздігі мәселелерін шешумен айналысады. Біз Каспий итбалықтарының санын азайту мәселесін 2015 жылдан бастап егжей – тегжейлі зерттеп келеміз. Себебі Каспий эндемигінің денсаулығы бүкіл Каспий өңірінің экологиялық әл-ауқатының белгісі болып табылады. Зерттеу жұмыстары барысында алынған деректер Каспий итбалығы популяциясының апатты азаю себептері туралы сұраққа жауап береді деп үміттенеміз", - дейді Әсел Тасмағамбетова, эколог, CAIER негізін қалаушы.

Сондай-ақ микропаразиттерді, биотоксиндерді анықтау, сондай-ақ Қызыл кітапты жануарлардың тамақтану тәртібін анықтау үшін талдаулар, ультрадыбыстық зерттеу жүргізілді.

Профессор Нейман бастаған зерттеушілер тобы итбалықтарда анықталған микропаразиттерге зерттеу жүргізеді.

Профессор Дуарте бастаған ғалымдар теңіз биоәртүрлілігінің осалдық дәрежесін бағалауға көмектесетін экологиялық ДНҚ (Edna) зерттеу үшін қар жамылғысы мен судың сынамаларын зерттеуге кіріседі.

Итбалық сүтінің генетикалық зерттеуін, май мен бұлшықет биопсиясын профессор Саймон Гудман жүргізеді.
QZ